Sociaal wonen: Recht van voorkoop toepassen voor sociale woningbouw
De Vlaamse Codex Wonen artikel 5.76 t.e.m. artikel 5.81 voert op bepaalde woningen en percelen een recht van voorkoop in. Dat recht houdt in dat een woning of een perceel bij de verkoop eerst moet worden aangeboden aan de begunstigden van het recht van voorkoop en dat tegen dezelfde prijs en aan dezelfde voorwaarden als definitief overeengekomen met de kandidaat-koper. De toelichting bij het ontwerp van decreet formuleerde het als volgt: “Het recht van voorkoop, waardoor de eigenaar wordt verplicht om aan de houder van dit recht zijn goed te koop aan te bieden tegen dezelfde prijs die hij met een derde-koper onderhandeld heeft, kan niet op elk goed worden uitgeoefend. De bepaling van de omvang van het voorkooprecht is het resultaat van de afweging tussen het belang van de sociale huisvesting, meer bepaald het sociale grond- en pandenbeleid, en de andere belangen. (…) Door dit recht van voorkoop te initiëren als een instrument om een sociaal grond- en pandenbeleid te voeren, wordt het mogelijk om, in combinatie met subsidies, op een goedkope manier sociale kavels en panden aan woningzoekenden beschikbaar te stellen voor eigendomsverwerving.”.
De doelstelling van het recht van voorkoop omvat het vergroten van het aanbod aan sociale woningen enerzijds (artikel 5.208 van het Besluit Vlaamse Codex Wonen) en de verbetering van de kwaliteit van het woningpatrimonium anderzijds, door respectievelijk koppeling van het voorkooprecht aan:
- de programmatie en realisatie van sociale huur- en koopwoningen;
- het gemeentelijk leegstandsregister, het gemeentelijk verwaarlozingsregister en de gewestelijke inventaris van ongeschikte en onbewoonbare woningen;
- renovatieovereenkomsten of sociaal beheersrecht.
Het agentschap Wonen-Vlaanderen en de Vlaamse Maatschappij voor Sociaal Wonen evalueren momenteel het recht van voorkoop. Mogelijks zal deze evaluatie de bepalingen over het recht van voorkoop wijzigen.